Het verloop van de procedure bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen toegelicht

Is uw omgevingsvergunning geweigerd in beroep, of werd er onterecht een vergunning verleend aan uw buurman? Dan is de procedure bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) uw laatste administratieve redmiddel. In dit artikel ontleedt Confianz het volledige proces, van termijnen en kosten tot de slaagkansen.

Wanneer kan ik naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen stappen?

U kunt enkel een procedure starten bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) nadat u de administratieve beroepsprocedure bij de deputatie (provincie) of de Vlaamse Regering volledig heeft doorlopen en uitgeput.

De RvVb fungeert als een administratieve rechtbank die oordeelt over de wettigheid van de eindbeslissing. U kunt dus niet rechtstreeks naar de Raad stappen na een beslissing van de gemeente (college van burgemeester en schepenen) of de provincie (deputatie). Dit kan enkel indien de Vlaamse Regering de bevoegde overheid was in eerste aanleg.

Expertinzicht: “Veel vastgoedinvesteerders vergissen zich hierin: de Raad voor Vergunningsbetwistingen doet géén uitspraak over de opportuniteit van uw project (of het ‘mooi’ of ‘wenselijk’ is), maar enkel over de juridische wettigheid. Het is een strikt juridische strijd, geen stedenbouwkundige discussie.”

Hier vindt u meer informatie over een omgevingsvergunning aanvechten.

Uitzondering: De “Derde Belanghebbende”

Er is één belangrijke uitzondering op de regel van het uitgeputte beroep. Indien u als omwonende geen beroep aantekende tegen een weigering in eerste aanleg (omdat u het daarmee eens was), maar de provincie of de Vlaamse Regering na beroep van de aanvrager de vergunning alsnog verleent. Dan kunt u rechtstreeks naar de RvVb stappen. In dat geval was de eerdere beslissing immers niet in uw nadeel en kon u niet eerder ageren.

Binnen welke termijn moet ik beroep instellen?

De vervaltermijn voor het instellen van een beroep bij de RvVb is strikt 45 dagen. Deze termijn is van openbare orde: één dag te laat betekent onvermijdelijk de onontvankelijkheid van uw verzoekschrift.

Het startpunt van deze termijn hangt af van uw situatie:

• U was partij in de vorige procedure: De termijn start de dag na de kennisgeving van de beslissing (via het Omgevingsloket of aangetekende zending).
• U was geen partij (derde): De termijn start de dag na de eerste dag van de aanplakking van de gele affiche (bekendmaking).

Advies van Confianz: “Vertrouw in dit laatste geval niet blind op de datum op de gele affiche, aangezien deze niet verplicht vermeld hoeft te worden. Controleer altijd de exacte einddatum van de beroepstermijn via het Inzageloket. De rechtspraak van de Raad aanvaardt doorgaans dat u mag voortgaan op de termijn die daar digitaal wordt aangegeven.”

Hoe telt u correct?

• Start: Dag na kennisgeving/aanplakking.
• Weekend: Begint de termijn op een zaterdag of zondag? Dan telt deze gewoon mee.
• Einde: Valt de 45ste dag op een zaterdag, zondag of wettelijke feestdag? Dan wordt de termijn verlengd tot de eerstvolgende werkdag.
• Let op: Brugdagen zijn géén wettelijke feestdagen.

Hoe dien ik een verzoekschrift in en wat zijn de kosten?

Een beroep tot nietigverklaring stelt u in via een formeel verzoekschrift, digitaal via het DBRC-loket of per aangetekende zending, waarbij u per verzoekende partij een rolrecht van €200 betaalt.

Het verzoekschrift moet juridisch onderbouwd zijn. U moet aantonen welke rechtsregel (decreet, besluit, algemeen rechtsbeginsel) geschonden is door de bestreden beslissing. Louter klagen over hinder is onvoldoende; u moet dit vertalen naar juridische middelen (bv. schending van de motiveringsplicht, de zorgvuldigheidsplicht of het redelijkheidsbeginsel).

Meer informatie over het indienen van een verzoekschrift tot nietigverklaring kan u terugvinden op de website van de Raad voor Vergunningsbetwistingen.

Kostenoverzicht (Rolrechten)

De kosten moeten onmiddellijk betaald worden of uiterlijk binnen 8 dagen na verzoek van de griffie.

Let op: Indien u samen met buren één verzoekschrift indient, betaalt elke persoon dus het volledige rolrecht.

Hoe verloopt de procedure? (Stappenplan)

De procedure bij de Raad verloopt grotendeels schriftelijk en kent vier vaste fases: screening, nota’s wisselen, zitting en het arrest.

Hieronder een schematisch overzicht van wat u kunt verwachten:

Stap 1: Screening en Ontvankelijkheid

Na indiening screent de Raad uw verzoekschrift op vormvereisten en betaling van het rolrecht.

• Tip: Betaal het rolrecht meteen bij indiening en voeg het bewijs toe. De regularisatietermijn is zeer kort en genadeloos.
• De Raad kent een kleurcode toe aan het dossier (Groen/Geel/Oranje/Rood) op basis van prioriteit en complexiteit (intern gebruik).

Stap 2: Reactie van de Tegenpartijen

De griffie stuurt uw verzoekschrift naar de verwerende partij (de overheid) en de tussenkomende partij (de vergunninghouder).

• De overheid kan een antwoordnota indienen (niet verplicht).
• De vergunninghouder kan een schriftelijke uiteenzetting indienen om zijn vergunning te verdedigen (niet verplicht).

Waarschuwing voor vergunninghouders: “De overheid verdedigt uw vergunning niet altijd met volle overtuiging. Het is cruciaal om als vergunninghouder zélf tussen te komen met een advocaat omgevingsrecht om uw belangen veilig te stellen.”

Stap 3: Wederantwoord of Toelichtende Nota

Als verzoeker krijgt u het laatste woord:

• Dien een wederantwoordnota in als de overheid een antwoordnota indiende.
• Dien een toelichtende nota in als enkel de vergunninghouder een nota indiende of indien geen van de andere partijen een nota indiende.

Stap 4: Zitting en Arrest

U wordt uitgenodigd voor een zitting. Tegenwoordig evolueert de Raad naar een schriftelijke procedure waarbij een zitting enkel plaatsvindt op aanvraag of indien de Raad dit noodzakelijk acht.

• Doorlooptijd: Gemiddeld duurt de procedure 1 tot 1,5 jaar. Een verkorte procedure kan in enkele maanden afgerond zijn.
• Het Arrest: De uitspraak volgt doorgaans 3 maanden na de inberaadname.

Wat zijn de gevolgen van het arrest?

De Raad voor Vergunningsbetwistingen vernietigt de vergunning indien deze onwettig is, maar beslist in principe niet zelf of de vergunning geweigerd of toegekend moet worden. Dit laatste kan enkel in bijzondere gevallen. Bijvoorbeeld wanneer de overheid geen beslissingsmarge meer heeft.

Bij een vernietiging moet de bevoegde overheid (meestal de provincie) een nieuwe beslissing nemen, rekening houdend met de juridische motieven uit het arrest. De overheid heeft hiervoor doorgaans 4 maanden de tijd.

Rechtsplegingsvergoeding (RPV)

Wint u de zaak? Dan krijgt u uw rolrechten (€200 p.p.) terugbetaald door de verliezende overheid. Daarnaast heeft u recht op een rechtsplegingsvergoeding (standaard €840 per verzoekschrift) als tegemoetkoming in uw advocatenkosten.

• Verliest u? Dan bent u uw rolrecht kwijt en riskeert u een RPV te moeten betalen aan de overheid (indien zij hierom verzoeken, wat zelden gebeurt).

Cassatie bij de Raad van State

Bent u het niet eens met het arrest van de RvVb? Dan rest enkel nog cassatieberoep bij de Raad van State. Dit is echter geen ‘derde kans’ om de feiten te bepleiten. De Raad van State oordeelt enkel of de RvVb de wet correct heeft toegepast, niet over de inhoud van het dossier zelf.

FAQ: Veelgestelde vragen over de procedure bij de RvVb

Kan ik blijven bouwen tijdens een procedure bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen?

Ja, een vernietigingsberoep heeft geen schorsende werking. U mag bouwen op eigen risico. Echter, als de vergunning later wordt vernietigd, bouwt u zonder vergunning en riskeert u afbraak. Een buurman kan wel een apart schorsingsverzoek indienen; als dit wordt ingewilligd, moeten de werken onmiddellijk stoppen.

Hoe weet ik als bouwheer of er een beroep is ingediend tegen mijn vergunning?

De verzoeker moet u op de hoogte brengen, maar dit gebeurt niet altijd correct. Neem 75 dagen na de aanplakking/beslissing zelf contact op met de griffie van de Raad (telefonisch of via e-mail). Vraag of er op uw OMV-referentie een beroep gekend is én of de griffie “bij is” met de verwerking van inkomende post.

Wat is het verschil tussen de Raad voor Vergunningsbetwistingen en de Raad van State?

De RvVb is de bevoegde rechter voor Vlaamse omgevingsvergunningen (inhoudelijk). De Raad van State treedt in deze materie enkel op als cassatierechter: zij controleren enkel of de RvVb geen procedurefouten heeft gemaakt of de wet verkeerd heeft geïnterpreteerd, maar oordelen niet meer over de bouwvergunning zelf.

Over de auteur: Niels Vansimpsen is advocaat omgevingsrecht bij Confianz. Hij begeleidt vergunningsaanvragen door heel Vlaanderen. Ook staat hij door heel Vlaanderen cliënten bij met het indienen van een bezwaar of een beroep tegen een ingediende vergunningsaanvraag. Tevens verleent hij bijstand bij bouw- en milieumisdrijven en adviseert hij cliënten over de haalbaarheid van hun vastgoedproject.

Update: december 2025