Bij het uitdoven van het vruchtgebruik in Spanje – meestal door het overlijden van de vruchtgebruiker – verkrijgt de blote eigenaar de volle eigendom. De fiscale afwikkeling hiervan wordt belast met ofwel overdrachtsbelasting (ITP) of erfbelasting (ISD), afhankelijk van de oorspronkelijke wijze van verkrijging. In de meeste autonome regio’s moet de aangifte binnen 30 dagen tot 6 maanden na het overlijden worden voltooid.
Wat is vruchtgebruik en blote eigendom in de Spaanse wet?
Het vruchtgebruik (usufructo) geeft het recht om een Spaans onroerend goed te gebruiken en de vruchten (zoals huurinkomsten) te innen. De vruchtgebruiker is verantwoordelijk voor de dagelijkse lasten, het onderhoud en de lokale belastingen zoals de IBI.
De blote eigenaar (nudo propietario) bezit het juridische eigendom maar heeft geen gebruiksrecht zolang het vruchtgebruik loopt. Zodra het vruchtgebruik uitdooft, vindt de ‘consolidatie van het eigendom’ plaats. Volgens juridisch experts is dit een cruciaal moment:
“De consolidatie van de volle eigendom is in Spanje geen belastingvrij event. De fiscus beschouwt dit als een belastbare overdracht van het resterende deel van de eigendomswaarde naar de blote eigenaar.”
Belasting bij een gesplitste aankoop (ITP)
Wanneer ouders het vruchtgebruik kopen en de kinderen de blote eigendom (successieplanning), is bij het overlijden van de ouders de Impuesto over Transmisiones Patrimoniales (ITP) applicable.
How is the tax calculated?
De kinderen betalen belasting over de huidige waarde van het vruchtgebruik, berekend op basis van het percentage dat het vruchtgebruik vertegenwoordigde bij de oorspronkelijke aankoop, toegepast op de actuele marktwaarde.
- Rate: Afhankelijk van de regio (bijv. 10% in de Comunidad Valenciana, 7% in Andalusië).
Rekenvoorbeeld (Costa Blanca):
- Aankoop: Woning van €100.000. Vruchtgebruik gewaardeerd op 35% (€35.000).
- Overlijden (20 jaar later): Woningwaarde is gestegen naar €200.000.
- Belastbare grondslag: 35% van €200.000 = €70.000.
- Verschuldigde ITP (10%): €7.000.
Note: Spanje hanteert wettelijke vermoedens. Indien de vruchtgebruiker binnen 3 years na een gesplitste aankoop overlijdt, kan de fiscus dit herkwalificeren als een schenking of erfenis, waardoor de (vaak hogere) erfbelasting van toepassing is.
Belasting bij geërfd vruchtgebruik (ISD)
Indien de langstlevende partner het vruchtgebruik heeft geërfd en de kinderen de blote eigendom, valt het uitdoven onder de Impuesto over Sucesiones y Donaciones (ISD) ofwel de erfbelasting.
Bij het overlijden van de langstlevende partner betalen de kinderen erfbelasting op de waarde van het vruchtgebruik dat zij nu verkrijgen. De exacte belastingdruk is sterk afhankelijk van de autonome regio en de beschikbare vrijstellingen voor afstammelingen in de eerste graad.
Om boetes en fiscale verrassingen te voorkomen, moeten eigenaren rekening houden met de volgende feiten:
- Waardering: De Spaanse fiscus hanteert de Valor de Referencia van het kadaster als minimale belastbare grondslag.
- Regional differences: Elke regio in Spanje (Murcia, Balearen, Catalonië, etc.) heeft eigen tarieven en kortingen.
Read more about inheritance in Spain.
Veelgestelde vragen over vruchtgebruik in Spanje (FAQ)
1. Hoe bereken ik de waarde van het vruchtgebruik in Spanje? De standaardformule is de ‘regel van 89’. Trek de leeftijd van de vruchtgebruiker af van het getal 89. Het resultaat is het percentage van de waarde van de volle eigendom (met een minimum van 10% en een maximum van 70%).
2. Moet ik in Spanje aangifte doen als de vruchtgebruiker in België of Nederland overlijdt? Ja. Ongeacht waar de vruchtgebruiker overlijdt, moet de consolidatie van het eigendom van Spaans vastgoed altijd in Spanje worden aangegeven en afgewikkeld bij de lokale belastingdienst.
3. Wat gebeurt er als ik de consolidatie niet aangeef? Zonder de fiscale afwikkeling en de bijbehorende stempel van de belastingdienst kunt u het onroerend goed niet verkopen of herhypothekeren, omdat de wijziging niet in het eigendomsregister (Registro de la Propiedad) kan worden ingeschreven.
About the author: Glenn Janssens is a lawyer specialising in Spanish real estate transactions and tax regulations. Since 2017, he has been helping Belgian and Dutch individuals and entrepreneurs to safely purchase and structure real estate in Spain. He guides files from A to Z: from due diligence, ownership and tax control to estate planning and optimisation for residents and non-residents. Thanks to his years of experience, hundreds of handled files and focus on transparent communication, Glenn makes complex Spanish legislation understandable and practically applicable for every property buyer.
